چرا بعد از هر سختی دچار فرح میگردیم؟

بسم الله الرحمن الرحیم

" وَ لَئِنْ أَذَقْناهُ نَعْماءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ [S1] مَسَّتْهُ لَیَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّیِّئاتُ عَنِّی إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ" سوره مبارکه هود آیه 10

کلمه" فرح" به معناى سرور است، و این دو کلمه (فرح و سرور) نظیر هم هستند، و هر دو به معناى باز شدن قلب به خاطر چیزى است که از آن لذت مى‏برد، و ضد این دو کلمه" غم" (با تشدید میم) است- تا آنجا که مى‏گوید: و کلمه" فخور" به معناى کسى است که زیاد فخرفروشى مى‏کند، و یا با شمردن فضایل خود مى‏خواهد خود را یک سر و گردن از دیگران بلندتر جلوه دهد، و این کلمه هر جا اطلاق شود ذم است، چون دلالت بر تکبر دارد، تکبر بر کسى که تکبر بر او جایز نیست.^[1] و منظور از" سیئات" به قرینه مقام، مصائب و بلاهایى است که نزول آن بر آدمى، انسان را بد حال و غمگین و دردمند و پریشان کند. و معناى آیه این است که: اگر ما انسان را

بعد از آنکه گرفتار بود به نعمتى برسانیم حتما مى‏گوید شدائد از من برطرف شد. و این گفتار که قرآن به عنوان زبان حال از جنس بشر حکایت مى‏کند کنایه است از اینکه وضع بشر چنین است که بعد از رفع گرفتاریش خاطر جمع مى‏شود که دیگر آن شدائد و مصائب بر نمى‏گردد.

و اینکه فرمود:" إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ" به منزله تعلیل براى جمله‏" لَیَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّیِّئاتُ عَنِّی" است که مى‏فرماید: علت خاطر جمعیش این است که او آن چنان خوشحال مى‏شود که خیال مى‏کند همیشه در این حال باقى خواهد ماند چون که نعمت را بعد از بلاء چشیده است (و در دلش جایى براى فکر صحیح باقى نمى‏ماند)، و اگر او فکر مى‏کرد که آنچه از نعمت که در اختیار او است زوال پذیر است و نمى‏توان به بقاء و دوام آن اعتماد نمود، چون امر به دست او نیست، بلکه به دست غیر او است هم چنان که احتمال دارد که آنچه از گرفتاریها و مصائب که از او برطرف شده دوباره برگردد، در این صورت دیگر خوشحال نمى‏شد، چون هیچ انسان عاقلى در باره امرى مستعار و ناپایدار خوشحالى نمى‏کند.

[1] مجمع البیان، ج 5، ص 145.

ترجمه تفسیر المیزان، ج‏10، ص: 233

الهی بحق الحسین(ع) ، عجل لولیک الفرج(عج)